فهرست مطالب
فصلنامه تعلیم و تربیت
سال سی و هفتم شماره 4 (پیاپی 148، زمستان 1400)
- تاریخ انتشار: 1401/01/06
- تعداد عناوین: 8
-
-
صفحات 7-30
این پژوهش، با هدف کمک به اصلاح الگوی مصرف رسانه ای دانش آموزان و ارایه یافته ها به وزارت آموزش و پرورش برای بهره گیری در فرایند بازتولید کتابهای درسی انجام شده است. روش پژوهش، کیفی بوده و گردآوری اطلاعات با روش مصاحبه عمیق انجام شده است. مصاحبه شوندگان از میان نخبگان صاحب نظر در سه حوزه فرهنگ، ارتباطات و آموزش و پرورش با روش نمونه گیری هدفدار انتخاب شده اند. فرایند تجزیه و تحلیل اطلاعات، با بهره گیری از شیوه های موجود در نظریه زمینه مبنا انجام شده است. یافته های پژوهش در قالب مدلی مبتنی بر برنامه درسی ارایه شده است. یافته های پژوهش نشان می دهند که در بخش روش های یاددهی-یادگیری ریزمولفه هایی همچون یادگیری در محیط اجتماعی آموزشی و پرورشی و تمرین انواع تفکر (انتقادی، خلاق و مراقبتی) با تمرکز بر تفکر خودآگاهانه، به دست آمده است. در بخش سرفصلهای محتوای درسی، ریزمولفه هایی همچون مهارت تشخیص تاثیرات محتواهای رسانه ای و اتخاذ موضع فعال در برابر رسانه ها و آگاهی نسبت به مولفه های هویت اسلامی- ایرانی نتیجه گیری شده است. در بخش اهداف نیز تواناییهای شخصی همچون انتخاب آگاهانه و تفکر انتقادی و نیز مهارتهای ارتباطی همچون نشانه شناختی و فرهنگ شناختی در کنار قابلیتهایی همچون توانایی محافظت از باورهای اسلامی- ایرانی و توانایی شناخت و بررسی مصادیق فرهنگی به دست آمده است. در مرحله ارزشیابی نیز میزان دستیابی به تواناییهای شخصی و مهارتهای ارتباطی دانش آموزان در موقعیت مورد آزمون قرار گرفته می شود.
کلیدواژگان: سواد رسانه ای شناختی، سواد رسانه ای انتقادی، تفکر انتقادی، مهارتهای ارتباطی، برنامه درسی -
صفحات 31-54
برنامه درسی ملی یکی از زیرنظامهای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است که نقشه کلان برنامه درسی و چارچوب نظام برنامه ریزی درسی کشور را تعیین می کند. هدف این پژوهش شناسایی مولفه های اجرای این برنامه و تعیین اعتبار و وزن آنها بود، بنابراین از روش پژوهش ترکیبی اکتشافی استفاده شده است. جامعه پژوهش شامل محتوای برنامه درسی ملی، کتابها، مقالات، پژوهشها و مطالعات مرتبط با بنیانهای نظری اجرا، متخصصان برنامه درسی و همه صاحب نظران و دست اندرکاران اجرای برنامه درسی ملی بود که 1- برای شناسایی مولفه های اجرا، کل محتوای برنامه درسی ملی، 2- برای اعتباربخشی مولفه های اجرا، حداکثر منابع مرتبط و 6 نفر از متخصصان و 3- به منظور وزن دهی 17 نفر از صاحب نظران و دست اندرکاران اجرایی به روش هدفمند به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات از نمون برگ، فرم مصاحبه و پرسشنامه استفاده شده است. داده های کیفی پژوهش از طریق تحلیل محتوای کیفی و با نرم افزار مکس کیو دی ای و داده های کمی از طریق آنتروپی شانون تحلیل شده اند. براساس یافته های این پژوهش، مولفه های اجرای برنامه درسی ملی شناسایی، اعتباربخشی و در نهایت وزن آنها معین شده است. این مولفه ها عبارت اند از: طراحی، تدوین و تصویب اسناد واسطه ای، تدوین برنامه های درسی، طراحی و تولید مواد و رسانه های یادگیری، اجرای زمان آموزش، اجرای ساختار، اشاعه و پذیرش، تامین، نگهداشت و ارتقای نیروی انسانی برای طراحی و تدوین برنامه درسی، توانمندسازی نیروی انسانی بخشهای گوناگون اجرا، اجرای سازوکارهای تشویق مجریان، پشتیبانی، توجه به شرایط و عوامل موثر بر اجرا، اجرای برنامه های درسی، مستندسازی اجرا و پایش و نظارت.
کلیدواژگان: برنامه درسی، برنامه درسی ملی، اجرا -
صفحات 55-72
در این مقاله، پس از بررسی برنامه های توسعه حرفه ای معلمان در چند کشور، تاکید آنها بر آموزشهای عملی مشاهده شده است. در ایران نیز با آغاز فعالیت دانشگاه فرهنگیان در سال 1391، توجه به روش های گوناگون آموزش معلمان ریاضی بیشتر شد و به منظور بهبود توسعه حرفه ای دانشجو- معلمان ریاضی، چهار درس کارورزی 1، 2، 3 و 4 با هدف افزایش تواناییهای عملی دانشجو- معلمان، در برنامه درسی دانشگاه فرهنگیان قرار گرفت. در بازنگری برنامه کارشناسی آموزش ریاضی این دانشگاه که از آذرماه 1397 شروع شد، به دلیل نارضایتیهایی که از درسهای کارورزی وجود داشت، اسناد آن به صورت نظام مند، تحلیل محتوای کیفی شدند و یک پژوهش میدانی نیز طراحی و اجرا شد تا ریشه های مشکلات این درسها شناخته شوند و بر اساس یافته های حاصل از آن، در برنامه چهار درس کارورزی بازنگری صورت گیرد. داده های بخش میدانی از طریق مصاحبه با فارغ التحصیلان و دانشجو- معلمان دانشگاه فرهنگیان و آموزشگران معلمان، گرد آوری شده است. نتایج تجزیه وتحلیل داده ها نشان داد که برنامه کارورزیهای دانشگاه فرهنگیان، نیازمند دوباره نگری اساسی است. از این رو در برنامه بازنگری شده دوره کارشناسی آموزش ریاضی مصوب سال 1399، با بهره گیری از یافته های این پژوهش، چهار درس کارورزی معادل درسهای موجود و با محتوای جدید، برای این دوره طراحی و تدوین شدند که در این مقاله، به منزله نتیجه گیری این پژوهش، معرفی می شوند.
کلیدواژگان: دانشگاه فرهنگیان، دانشجو- معلمان، توسعه حرفه ای، برنامه بازنگری شده دوره کارشناسی آموزش ریاضی، برنامه مصوب 1399، درسهای کارورزی -
صفحات 73-98
هدف از پژوهش حاضر ارزشیابی برنامه درسی قرآن دوره اول ابتدایی در سطح برنامه کسب شده (اهداف مهارتی شامل روخوانی و روان خوانی قرآن) است که با سنجش میزان تحقق پذیری اهداف برنامه، اثربخشی آن در پایه های اول، دوم و سوم ابتدایی تعیین می شود. جامعه آماری شامل دانش آموزان کل کشور است که با توجه به وسعت جامعه آماری، نمونه گیری به صورت خوشه ای هدفمند انجام شد و 738 دانش آموز از چهار استان تهران (مرکز و برخوردار)، خراسان رضوی (نیمه برخوردار)، هرمزگان (کم برخوردار) و آذربایجان غربی (از مناطق دوزبانه) انتخاب شدند. ابزار پژوهش آزمون عملکردی روخوانی (بخش خوانی) و روان خوانی بود که روایی محتوایی آن طی چند مرحله با استفاده از کارشناسان آموزش قرآن و اجرای پایلوت در گروه نمونه مورد توجه قرار گرفت و اعتبار آنها تایید شد. یافته ها نشان دادند که میانگین بخش خوانی کلمات در پایه اول 11/87، پایه دوم 12/62 و در پایه سوم 15/03 است. این نتیجه نشان می دهد که برنامه درسی قرآن در هدف بخش خوانی کلمات قرآنی در پایان دوره اول ابتدایی موفقیت نسبی داشته است، اما هدف روان خوانی نتایج خوبی ندارد و میانگین روان خوانی در پایه اول 3/06، پایه دوم 5/15 و در پایه سوم 9/96 است. به بیان دیگر این برنامه نتوانسته است تا پایان دوره اول ابتدایی دانش آموزان را به مهارت روان خوانی برساند. اگر در دوره اول ابتدایی بخش خوانی را روشی برای رساندن دانش آموز به روان خوانی بدانیم و انتظار برود در پایان دوره این هدف محقق شود، با توجه به یافته های پژوهش، می توان نتیجه گرفت که برنامه درسی قرآن در کسب مهارت روان خوانی در دوره اول ابتدایی موفق نبوده است.
کلیدواژگان: ارزشیابی برنامه درسی قرآن، دوره اول ابتدایی، برنامه درسی کسب شده، روخوانی، روان خوانی -
صفحات 99-118
هدف از پژوهش حاضر ارایه یک مدل کاربردی برای همرسانی تجربه زیسته معلمان در قالب اتوبیوگرافی از طریق شبکه های اجتماعی برای آموزش همکاران بود. این مطالعه به شیوه روایتی انجام شده است. داده های مورد نیاز از طریق اجرای یک برنامه آموزش ضمن خدمت با استفاده از یادداشتهای میدانی و تعاملات معلمان با یکدیگر گردآوری شده و تحلیل داده ها از طریق تحلیل مضمونی انجام شده است. نتایج نشان داده که همرسانی دانش عملی و شخصی معلمان در قالب اتوبیوگرافی از طریق شبکه های اجتماعی، از سوی همکاران مورد پذیرش واقع شده و برای دستیابی به اهداف «آموزش معلمان از طریق همرسانی اتوبیوگرافی در شبکه های اجتماعی»، چهار راهبرد آموزشی شامل مدیریت تسهیم دانش، شکل گیری گروه مطالعه، آموزش و یادگیری به صورت گروهی و آموزش از طریق دانش حاصل از پژوهش روایتی، پیشنهاد می شود. پژوهش حاضر، اتوبیوگرافی معلمان را در فهم و تفسیر تجربیات شان و چگونگی سهیم شدن سایر معلمان در آن، مورد توجه قرار داده و نقش شبکه های اجتماعی را در اشتراک گذاری دانش عملی و شخصی معلمان که حاصل به کارگیری نظریه های مربوط به تدریس و یادگیری در فعالیت روزمره کلاس درس است، تبیین نموده است. بر مبنای نتایج، با اضافه شدن روشی کاربردی و خلاقانه برای همرسانی تجربه زیسته معلمان به روند اجرای برنامه های مرسوم ضمن خدمت معلمان، به آنها امکان داده خواهد شد تا فرصتی برای بازاندیشی و تغییر درباره برنامه درسی و تدریس داشته باشند.
کلیدواژگان: اتوبیوگرافی، پژوهش روایتی، تجربه زیسته، راهبرد آموزشی، شبکه های اجتماعی -
صفحات 119-136
این پژوهش با هدف تعیین اثربخشی آموزش راهبردهای یادگیری خودگردان بر فرسودگی تحصیلی دانش آموزان پسر انجام شده است. پژوهش حاضر از نوع پژوهشهای نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون و گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش شامل همه دانش آموزان پسر پایه ششم ابتدایی شهر ماکو در سال تحصیلی 97-1396 به تعداد 446 نفر بود. نمونه آماری پژوهش شامل 40 نفر از دانش آموزانی بود که با روش نمونه گیری هدفمند و با توجه به ملاکهای ورود و خروج انتخاب شده و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. در این مطالعه، شرکت کنندگان هر دو گروه در مراحل پیش آزمون و پس آزمون پرسشنامه فرسودگی تحصیلی (ABS) را تکمیل کردند، سپس شرکت کنندگان گروه آزمایش تحت آموزشهای مربوط به یادگیری خودگردان، طی 15 جلسه 50 دقیقه ای قرار گرفتند، اما در این مدت آزمودنیهای گروه کنترل تنها آموزشهای رسمی مدرسه را دریافت می کردند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس در برنامه SPSS انجام گرفته است. تحلیل داده ها نشان داده که آموزش راهبردهای یادگیری خودگردان منجر به تفاوتی معنا دار میان گروه ها در نمره کل فرسودگی تحصیلی و همچنین در مولفه های خستگی تحصیلی، بدبینی تحصیلی و ناکارآمدی تحصیلی در دانش آموزان شده است (0/05>p). بنابراین می توان گفت که آموزش راهبردهای یادگیری خودگردان تاثیری معنادار بر فرسودگی تحصیلی و ابعاد آن شامل خستگی، بدبینی و ناکارآمدی تحصیلی در دانش آموزان پسر دارد و منجر به کاهش فرسودگی تحصیلی می شود.
کلیدواژگان: آموزش راهبردهای یادگیری خودگردان، فرسودگی تحصیلی، دانش آموزان پایه ششم -
صفحات 137-162
این پژوهش با هدف شناسایی تعیین کننده های سلامت سازمانی در مدرسه و پیامدهای ناشی از آن انجام شده است. راهبرد این پژوهش کیفی است و برای شناسایی تعیین کننده های سلامت سازمانی مدرسه و تعیین شونده های ناشی از آن از روش تحلیل مضمون استفاده شده است. جامعه تحقیق شامل اسناد، مدارک و مصاحبه صاحب نظران حوزه مدیریت آموزشی بوده است. برای نمونه گیری از روش هدفمند استفاده شده است. منابعی انتخاب شدند که بیشترین اطلاعات را برای پاسخ دادن به سوال تحقیق فراهم می آوردند. برای تعیین کفایت نمونه گیری از رویکرد اشباع نظری استفاده شده است. نتایج نشان داد که مدیر آموزشی، رهبری آموزشی، ویژگیهای دموگرافیک مدرسه، ویژگیهای معلمان، فرهنگ مدرسه و محیط سالم از بارزترین تعیین کننده های سلامت سازمانی و تعهد سازمانی معلم، رفتار شهروندی، خشنودی شغلی معلم، پیشرفت تحصیلی و سلامت عمومی دانش آموزان از مهم ترین تعیین شونده های ناشی از آن هستند. برای اعتباریابی کیفی نیز از روش دلفی استفاده شده به طوری که در سه دور دلفی، ضریب توافق نسبت به عوامل شناسایی شده 0/624، 0/703 و 0/765 به دست آمده است.
کلیدواژگان: سلامت سازمانی، سلامت سازمانی مدرسه، تعیین شونده ها، تعیین کننده ها، تحلیل مضمون -
صفحات 163-182
هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر آموزش تاریخ علم فیزیک بر درک دانشجو- معلمان از فرایند مدل سازی در فیزیک است. روش این پژوهش، کاربردی و شبه آزمایشی در طرح مقایسه گروه های ایستا با اجرای پس آزمون است. جامعه آماری پژوهش همه دانشجو- معلمان دختر سال آخر رشته آموزش فیزیک دانشگاه فرهنگیان کل کشور بودند. نمونه آماری پژوهش نیز دانشجو- معلمان سال آخر رشته آموزش فیزیک مرکز شرافت پردیس نسیبه دانشگاه فرهنگیان در استان تهران بودند. گروه آزمایش دانشجو- معلمانی بودند که به عنوان واحد انتخابی درس تاریخ علم فیزیک را انتخاب کرده اند، در حالی که دانشجو- معلمان گروه کنترل این درس را انتخاب نکرده اند. برای گردآوری داده ها به منظور سنجش درک دانشجو- معلمان از مدل سازی در فیزیک و سطح یادگیری شناختی آنها از پرسشنامه چهارگزینه ای در پس آزمون استفاده شده که سوالات آن متناظر با سطوح مختلف یادگیری شناختی تنظیم شده است. برای تایید روایی سوالات پرسشنامه از نظرات اساتید آموزش فیزیک و تاریخ علم استفاده شده و برای تایید پایایی آزمون نیز ضریب پایایی نهایی در پس آزمون در محدوده مورد تایید قرار گرفته است. برای تجزیه و تحلیل آماری و آزمودن فرضیه ها نرم افزار SPSS و برای تحلیل داده ها با توجه به نرمال بودن داده ها و برقراری سایر شرایط، از آزمون دونمونه ای T مستقل استفاده شده است. نتیجه این آزمون نشان داده که فرضیه تحقیق مورد تایید است و دانشجو- معلمانی که واحد درسی تاریخ علم فیزیک را با موفقیت گذرانده اند نسبت به دانشجو- معلمان مشابهی که این واحد درسی را نگذرانده اند، درکی بهتر از فرایند مدل سازی در روش علمی دارند.
کلیدواژگان: تاریخ علم فیزیک، یادگیری شناختی، آموزش فیزیک، مدل سازی
-
Pages 7-30
To help the Ministry of Education with the redesigning of the textbooks, it was deemed that the inclusion of social media could prove beneficial, given that the way students use these media is improved. To find out how this could be implemented, a group of experts in three areas of culture, communication, and education was carefully selected and then interviewed. Data analysis lead to a model curriculum in which learning within the socio-educational environment, and exercising different types of thinking (critical, creative, and meditational) with concentration on self-awareness in thinking are emphasized. As for the content and its topics, skills necessary for identification of media effects, and actively responding to them, as well as awareness of the constituents of the Iranian-Islamic identity are highlighted. The goals in the constructed curriculum include improvement of personal capabilities like well-informed selection, critical thinking, and communication skills such as sign recognition and cultural sensitivity, alongside the ability to preserve Iranian-Islamic beliefs. In the area of evaluation, the curriculum emphasizes situational testing of both personal capabilities and communication skills.
Keywords: media literacy, critical literacy, critical thinking, communication skills, curriculum -
Pages 31-54
National Curriculum is one the subsystems of the Fundamental Reform Document of Education that maps out the general curriculum and the framework for curriculum planning. The main objective of the current research has been the identification, validation, and the weight of elements required for the implementation of this curriculum. To this end, a set of documents were analyzed, and a group of experts interviewed. Findings of the research reveal the following as steps necessary in implementing the curriculum: the design, preparation, and ratification of intermediary documents, preparation of curricula, the design and production of learning material and media, planning for the recruitment, training, and empowerment of human resources for the task of curriculum design and development, and curriculum implementation, documentation, and monitoring.
Keywords: curriculum, national curriculum, implementation -
Pages 55-72
Teachers’ professional development in many countries is initiated through practice-teaching. Hence, ever since the establishment of Farhangian University in 2012, four courses of student teaching have been offered within the mathematics teaching curriculum in order to help future teachers with their professional development and increase their practical abilities. Given the high level of dissatisfaction with these courses, a survey was conducted among both graduates and currently enrolled students in order to identify the roots of the expressed dissatisfaction, and make the necessary adjustments in the curriculum. To collect the necessary data, respondents were interviewed. Data analyses revealed that the curriculum needs a fundamental revamping. This conclusion lead to the redesigning of the four practicums based on the collected data which constitute the results of this survey.
Keywords: student-teachers, professional development, curriculum review, teaching of mathematics, courses -
Pages 73-98
Among the objectives stated in the primary grades’ curriculum, recitation, and fluency in reading Quran loom large. To assess the extent to which these objectives have been achieved, a composite sample of 738 1st, 2nd, and 3rd graders from four provinces with varying degrees of privilege and linguistic background was selected and tested. The instrument used was a performance test of acceptable validity and reliability. Data analysis shows a relatively acceptable performance with a modest improvement across grades (means of 11.87, 12.62, & 15.03) in recitation. However, the performances scores on fluency are all below ten (3.06, 5.15, & 9.96). In other words, all participants failed the test, indicating the curriculum’s failure in obtaining its objectives.
Keywords: evaluation, Quran curriculum, primary grades, obtained curriculum, recitation, fluency -
Pages 99-118
To help with the clausal task of teachers training it was deemed to be useful if the professional experiences of teachers were shared among them through social media and in the form of auto-biographies. Within an in-service training program such auto-biographies were shared and then through collection of field notes and recording of teachers’ interactions the necessary data were gathered. Content analyses of the collected notes and recordings yielded a general collegial acceptance of the shared experiences, and their effectiveness in teaching new knowledge and skills to the participating teachers. Based on these findings four instructional strategies are recommended: knowledge sharing management, study group formation, group teaching and learning, and teaching through narrative research. Results also indicate that addition of such sharing of the life experiences to the regular in-service programs provides participants with an opportunity to reevaluate and improve the curriculum and teaching methods.
Keywords: autobiography, narrative research, lived experience, instructional strategies, social media -
Pages 119-136
Given the benefits of self-regulation in learning, and the wide spread of academic burnout, it was hypothesized that if the students suffering from this ill knew the self-regulated learning strategies, they would probably use them and free themselves from the abnormality. To validate this hypothesis, a sample of 40 male sixth graders from among all 446 such students in the city of Maku was selected and assigned randomly to two groups of experimental and control. The experimental group was taught self-regulated learning strategies in an extracurricular program consisting of fifteen 50-minute sessions, while the other group went through the regular curriculum. Both groups were pre- and post-tested using the burnout questionnaire. Data analysis revealed, as expected, a significant decrease in academic burnout and its constituents (school fatigue, academic pessimism, and academic inefficiency).
Keywords: teaching learning strategies, self-regulated learning, academic burnout, sixth graders -
Pages 137-162
To identify the causes and effects of schools’ organizational health, the contents of a set of related documents, and the transcripts of interviews with a group of experts in educational administration were analyzed. Results show that educational administrator, leadership, school’s demography, teachers’ characteristics, school culture, and healthy environment are among the main causes of organizational health while its consequences include teachers’ organizational commitment, civic behavior, occupational satisfaction among teachers, and students’ general health and academic achievement. The validity of the findings was assessed through the use of Delphi technique. In three rounds of estimating the agreement index on the identified factors the following magnitudes were obtained: 0.624, 0.703, and 0.765.
Keywords: organizational health, school organizational health, causes, consequences, content analysis -
Pages 163-182
To improve student teachers’ understanding of the process of model construction in Physics, it was hypothesized that teaching the history of Physics may be of help. To test this hypothesis, two groups of senior year female student-teachers in Teaching of Physics at one of the campuses of Farhangian University in Tehran were chosen: One group had passed a course on the history of Physics, while the other had not. A questionnaire consisting of questions at different levels of cognitive ability, with adequate validity and reliability, was completed by both groups. A t-test on the collected data showed a significant difference between the two groups. In other words, having passed the history course leads to a better understanding of the process of constructing models.
Keywords: history of physics, learning, teaching physics, modeling
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.